Uebergangsheim Schiessstraße

In 1989 werkte Richard Reisen enkele maanden als bewaker in een herberg voor asielzoekers aan de Schiessstraße 5 in Düsseldorf-Heerdt. Hij nam zijn camera mee en wat hij in de loop van de tijd fotografeerde, voldoet aan alle criteria van wat ‘participatieve observatie’ wordt genoemd. Als nachtwaker maakte Reisen deel uit van het systeem dat hij fotografeerde en toch kon hij mensen, situaties en objecten vastleggen alsof ze nog nooit eerder waren gezien.

Meer dan dertig jaar nadat ze zijn gemaakt, zijn deze foto’s zowel ver weg als dichtbij: ze zijn gewijd aan een thema dat ons allemaal na aan het hart ligt, vlucht en migratie.We zien handgeschreven aantekeningen in een bezoekersboek, ouderwetse schuiframen, een sigarettenautomaat – in het algemeen roken mensen in alle kamers. En toch zijn er motieven die eeuwig hetzelfde blijven: de portretten naast een auto, een persoon die trots op zijn eigen fiets zit, het moeiteloze koken op een veel te kleine kookplaat, het lange wachten naast een draaiende wasmachine. De snelweg voor het terras is er nog steeds, samen met het uitzicht vanuit de kamers en het balkon. Een belangrijk motief is het doden van tijd: haren knippen, roken, telefoneren, rondhangen.

Zijn werk dwong Richard Reisen om korte tijd deel uit te maken van het systeem, maar hij hield voldoende afstand. Dat gaf hem opvattingen over stereotypen die vooral de verwachtingen van de kijkers weerspiegelen. Zijn eigen visuele benadering wordt gevormd door nieuwsgierigheid, door de zelfverzekerdheid van de dubbele rol van baan en reportage. Drie decennia later is de situatie van vluchtelingen en migranten niet verbeterd; in plaats van in een oud hotel wonen ze nu in containers of speciaal gebouwde accommodaties. Maar deze bevinden zich ook aan de rand van onaantrekkelijke woonplaatsen die het voor de bewoners vaak moeilijk maken om de regeringskantoren en werkplekken te bereiken. In dit opzicht zijn de foto’s van Richard Reisen zowel historisch als actueel.